Acıbadem Bodrum Hastanesi Onkoloji Uzmanı Doçent Dr. Yusuf Karakaş, en kolay haliyle ‘vücudumuzdaki anormal hücrelerin kontrolsüz bölünmesi’ olarak tanımlanan kanserin, çevresel maruziyet, yaşam şekli ve enfeksiyonlar şeklinde dışsal ve genetik yatkınlıklar şeklinde içsel faktörlerden kaynaklandığını söylemiş oldu. 1-7 Nisan Kanser Farkındalık haftası vesilesiyle mühim bilgiler veren Doç. Dr. Yusuf Karakaş, sigara, alkol, iyonize yada UV ışınım ile bazı hususi enfeksiyonların kanser riskini arttıran dışsal faktörlerden bulunduğunu belirtti. Doç. Dr. Karakaş, bilhassa sigaranın 13 değişik kanser türüne niçin bulunduğunu ve mesela ABD’da tüm kanserden ölümlerin yüzde 48’inin sigara ile ilişkisinin bulunduğunu açıkladı.
İyonize radyasyonun, lösemi, tiroid kanseri ve meme kanserine, UV radyasyonun ise melanom ve öteki cilt kanserlerine niçin olabileceğini dile getiren Doç. Dr. Karakaş “Enfektif ajanlardan en iyi bilinenleri, human papilloma virüs (HPV), rahim ağzı kanseri, hepatit B ve C, karaciğer kanseri, Epstein- Barr virüs (EBV), Burkit lenfoma ve nazofarenks kanseri, H Pylori enfeksiyonu ise mide kanseri ile ilişkilidir” dedi.
Beslenme ile kanser ilişkisinin yoğun olarak araştırıldığına değinen Doç. Dr. Karakaş “Özetle fazlaca kırmızı ve işlenmiş et tüketmek kolon kanseri riskini arttırırken, tam tahıllı ve lifli besinler almak ve obeziteden kaçınmak riski azaltır. Meydana getirilen insidans çalışmalarından 2. Dünya Savaşı’ndan sonrasında mide kanseri vakalarının azaldığı görülmüş. Başta bilim çevreleri bunu açıklayamasa da, bu durumun yemeklerin saklanmasında tütsüleme, tuzlama ve salamura yapma yerine buzdolaplarının günlük hayata girmesiyle açıklanmıştır. Bu durum beslenme ve kanser ilişkisinin en çarpıcı örneklerinden biridir” diye konuştu.
Yoğun alkol kullanımının ise karaciğer, oral kavite ve özofagus kanseri, erkekte kolorektal kanser, hanımda ise meme kanseri riskini arttırdığını sözlerine ekledi.
Fizyolojik aktivitenin başta kolorektal olmak suretiyle, hanımda meme ve endometrium kanser sıklığını azalttığının altını çizen Doç. Dr. Karakaş “Dünya Sıhhat Örgütü’nün fizyolojik aktivite önerisi, haftada minimum 150 dk orta fizyolojik aktivite (ev işleri, adım atma), yada minimum 75 dk yüzme, tenis yada futbol oynama şeklinde eforlu fizyolojik aktivite yapılmasını önerir. Aşırı kiloluluk ise sigara şeklinde 13 ayrı kanser türünde risk artışına niçin olur” dedi.
Doç. Dr. Karakaş içsel faktörlerin başlıcalarının yaş, cinsiyet, aile hikayesi, genetik ve epigenetik değişimler şeklinde kişinin kendine ilişkin değiştirilemeyecek faktörler bulunduğunu söylemiş oldu. Ek olarak 65 yaşından büyüklerde, küçüklere kıyasla 8.5 kat daha çok kanser görülebildiğini; cinsiyet açısından bakıldığında ise; erkeklerde bayanlara nazaran yüzde 13 daha çok kanserle karşılaşılmış olduğu ve ölüm oranlarının da erkekte yüzde 35 daha çok bulunduğunu söylemiş oldu.
Günümüzde eskiye kıyasla daha çok kanser görülmesi sebebiyle bunun bir halk sağlığı problemi kabul edilerek bazı tümör türlerinde tarama programları oluşturulduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Karakaş “Son verilere nazaran yılda 19.3 milyon yeni kanser vakası tespit edilmiş ve 10 milyon şahıs de ne yazık ki yaşamını yitirmiştir. Hem adam, hem de hanımefendiler beraber değerlendirildiğinde akciğer kanseri en sık görülen ve en oldukça ölüme yol açan kanser türüdür. Erkeklerde bunu prostat ve kolorektal (bağırsak) kanserleri izler. Hanımlarda ise en sık ve ölümcül olan meme kanseridir. Hanımlarda meme kanserini, akciğer ve kolorektal (bağırsak) kanseri takip eder” dedi.
Doç. Dr. Karakaş kanser karşısında çağdaş yaklaşımın “Ilk olarak kanser oluşum riskini azaltacak yaşam seçimi değişikliklerini önermek, buna karşın gelişen kanser vakalarının ise erken tanısını sağlamak” bulunduğunun altını çizdi.
Bilhassa kanserde erken teşhisin önemini vurgulayan Doç. Dr. Karakaş şunları söylemiş oldu:
“Ülkemiz tarama programlarında oldukça iyi bir konumdadır. Kanser erken teşhis ve tarama merkezleri (KETEM) her ilimizde etken olarak hizmet sunmaktadır. Bu mevzuda dikkat edilmesi ihtiyaç duyulan en mühim nokta, tüm dünyada olduğu şeklinde devletimizde de her kanser, ne yazık ki tarama programına dahil değildir. Mesela; dünyada en sık görülen akciğer kanseri için genel olarak kabul görmüş bir tarama programı bulunmamaktadır. Sadece bazı ülkeler 50-80 yaş arası, 20 paket/yıl sigara içen hastalarda senelik düşük doz tomografiyi tarama testi olarak kullanıyor.”
Doç. Dr. Karakaş, tarama programı dışındaki kanser türlerinden korunmak ve erken teşhis için, naturel ve dengeli beslenmeyi, erken tanı için de sıhhat şikayetleri olduğu andan itibaren dikkatsizlik etmeyip ilgili hekime başvurmayı tavsiye etti.
Doç. Dr. Karakaş, kanser tarama programında olan kanser türlerini ise şöyleki sıraladı:
“Meme Kanseri; 20 yaşından sonrasında ayda bir kadının kendini muayene etmesi, doktorun ise 20 yaş ve üstü hanımda 2 yılda bir, 40 yaş ve üstünde ise yılda bir meme muayenesi önerilir. Mamografi ise 40-69 yaşlarında 2 yılda bir yapılmalıdır.Rahim Ağzı (Serviks) kanseri; 30-65 yaş arası hanımlarda 5 yılda bir smear ve HPV testi önerilir. Hanımlarda rahim ağzı kanserinin en sık sebebi Human Papilloma Virusü’ne karşı HPV aşısı ise, hem kız hem de erkeklerde, en ideali olan 11-12 yaşlarında 2 doz halinde yapılabilir. Kalınca Bağırsak Kanseri; Cinsiyet farkı gözetmeksizin, kadın-erkek 45 yaşından sonrasında kolonoskopi yapılması ve şüpheli bulgu tespit edilmezse 10 yılda bir yeniden edilmesi önerilir”
