Son dönemde Türkiye’de görülen şap hastalığının SAT 2 varyantının Şimal Afrika’dan İran ve Irak’a gelmiş olarak sonrasında da hayvan hareketliliğiyle Türkiye’ye girdiğini belirten Prof. Dr. Haydar Özpınar, “Bu virüs kan, kemik iliği, lenf ve iç organlarda uzun süre tesirini yitirmeden kalabilmektedir. Bilhassa saman, kuru ot ve yemlerde 5 ay kadar yaşamış olduğu bildirilmektedir. Virüs solunum kanalıyla havadan alındığı benzer biçimde enfekte olmuş hayvanların ağız salyası, süt, sperma ve deri kanalıyla da hızla öteki hayvanlara bulaşabilmektedir.” dedi.
Bu hastalığın İngilizce ve Almancada ağız ve ayak hastalıkları olarak adlandırıldığını, hayvanlardaki semptomları içinde ateş, iştahsızlık, süt ve et veriminde azalma, ek olarak ağız, burun ve ayaklarda kesecikler oluşuğunu belirten Prof. Dr. Özpınar, “Kesecikler patlayarak bulunmuş olduğu bölgelerde geniş ülseratif yaralara niçin olmaktadır. Viral hastalıklarla ortamın fena olması durumunda sekonder enfeksiyon olarak bakteriler de devreye girerek mastitis ve ayak hastalıkları hızla oluşabilmektedir.” ifadelerini kullandı.
Şap hastalığının aynen korona virüsün de olduğu benzer biçimde oldukca süratli yayılan ve hayvanların hızla enfekte olması sebebiyle verim düşüklüğüne bağlı olarak ekonomik kayıplara yol açan bir hastalık bulunduğunu belirten Prof. Dr. Özpınar, “Bu yüzden; hastalığın görülmesi durumunda suç duyurusu edilmesi ve karantina uygulanması zorunludur. Hayvan hareketliliğine asla izin verilmez. Genel anlamda hasta hayvanlar yakılarak ve gömülerek imha edilir.” diyerek hastalığın önemini altını çizdi.
Hastalığın zoonoz şu demek oluyor ki hayvandan insana geçen hastalık bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Özpınar, “Zoonoz gurubunda olması sebebiyle insanlara da geçtiğini göstermektedir. İnsanlara bulaşması direkt elle memeye yada hayvana temas kanalıyla olmaktadır. İnsanlarda mühim bir hastalık oluşumuna sebebiyet vermemektedir. İnsanda ağız mukozasında ve dilde veziküller oluşumuna niçin olur.” dedi.
Şap hastalığına yakalanmış hayvanların hızla kilo kaybederek kaşektik durumuna düştüğüne ve laktasyon döneminde olan hayvanların ise süt veriminin azaldığına değinen Prof. Dr. Özpınar, “İhbarı mecburi hastalık olması sebebiyle hayvanlar karantinaya alınarak, kesilerek imha edilmelidir. Burada mühim olan hayvancılık sektörünün hastalık sebebiyle büyük bir ekonomik krize girmesi durumudur. Şapa yakalanmış hayvanların eti 24 saat üstünde bekletilmesi ve sütlerin de pastörize edilmesi durumunda şap virüsü ölmektedir. Esas çekince hayvan sahiplerinin suç duyurusu mecburi olan bu hastalık durumunu haber vermeden, hayvanların mezbahalara sevk edilerek kesimine izin verilmesi ve bu hayvanların et ve kemik unu yapımında kullanılması olabilir. Et ve kemik unlarında bu virüsün uzun süre canlı kalabildiği ve yeniden hayvanlara bulaşma riski taşımış olduğu bildirilmektedir. Bu yüzden hastalığın denetim altında tutulması zorunludur.” ifadelerini kullandı.
Viral hastalıklarda genel anlamda malum bir tedavi yöntemi olmadığını ve bunun için belirlenen antijene karşı aşı geliştirmek şu demek oluyor ki antikor geliştirmenin lüzumlu bulunduğunun altını çizen Prof. Dr. Özpınar, “Hastalığa sebep olan şap virüsünün hangi varyantı tespit edildiyse o varyanta ve öteki varyantlara etkili olan aşının geliştirilmesi ve 6 ayda bir hayvanlara uygulanması gerekmektedir. Bunun yanında Ahırlara giriş ve çıkışların denetim edilmesi bu hastalığa karşı ahırlarda çalışan insanların şuurlandırılması ve bu hastalığın semptomlarının görülmesi durumunda hızla baytar hekime müracaat edilmesi ehemmiyet arz etmektedir.” dedi.
Türkiye’de hayvancılık işletmelerinin minik çaplı aile işletmeleri olması sebebiyle hayvancılığın genel anlamda şuursuz yapıldığını ve uygulanması mecburi olan bazı tedbirlerin alınmadığını kaydeden Prof. Dr. Özpınar son olarak şunları ekledi, “Devletimizde hayvancılık mevzusundaki şuursuzluk ve önlem eksikliği sebebiyle başta şap ve brusella olmak suretiyle bazı viral hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Ahırların hijyenik şartlara uygun olması, kullanılan yemlerin temiz ve kaliteli olması ve aşı uygulamalarının yapılması durumunda hayvanların sıhhatli olması sağlanacaktır. Sıhhatli hayvansal ürünlerle beslenen insanlarda daha sıhhatli olacaklardır. Korona salgınında gördüğümüz suretiyle oldukca sayıda hastalık, hayvanlardan insanlara geçebilmektedir. Teknolojik imkanların artması ve yeni tip virüslerin teşhis edilmesi sebebiyle bu mevzunun önemi daha da artmaktadır. İyi ve kaliteli bir yaşam için hayvanların da sıhhatli ortamda yetiştirilmesi, denetim altında tutulması artık mecburi hale gelmiştir. Aksi taktirde gerek viral, gerekse bakteriyel hastalıklar hayvanlardan insana geçebilmekte, hatta sağlıksız olan hayvansal ürünler kullanarak hastalıklara yakalanmamız söz mevzusu olabilmektedir.”
