Elektrik üretimindeki büyümenin hızlanarak devam etmesiyle fosil yakıtlardan üretimde, emisyonlarda düşüş periyodunun başlamış olacağı öngörülüyor.
Londra merkezli enerji fikir kuruluşu Ember’in bu yıl dördüncüsü piyasaya çıkan ve küresel elektrik talebinin yüzde 93’ünü temsil eden 78 ülkenin verilerini içeren Küresel Elektrik İncelemesi raporuna bakılırsa, küresel elektrik talebi 2022’de bundan önceki yıla bakılırsa yüzde 2,5 arttı.
Rüzgar ve güneş enerjisi, küresel elektrik talebindeki büyümenin yüzde 80’ini karşıladı.
Geçen yıl rüzgar ve güneş enerjisinin küresel elektrik üretimindeki oranı yüzde 12 ile üstün dereceli seviyeye ulaştı. Bu oran 2021’de yüzde 10 seviyesindeydi.
Güneş enerjisinin dünya elektrik üretimindeki oranı 2022’de yüzde 3,7’den yüzde 4,5’e terfi etti. Güneş enerjisinden elektrik üretimi bu zamanda yüzde 24 arttı ve Cenup Afrika’nın tamamına kafi gelecek seviyeye ulaştı. Güneş, üst üste 18. kez en süratli büyüyen elektrik deposu oldu.
Güneşten elektrik üretimindeki büyümenin itici gücü, Çin’in elektrik üretim kapasitesindeki artış oldu. Çin, güneşten elektrik üretimindeki büyümenin yüzde 37’sini, ABD yüzde 17’sini sağlamış oldu.
Rüzgar enerjisinin küresel elektrik üretimindeki oranı ise yüzde 7,6’ya terfi etti. Bu oran 2021’de yüzde 6,6 olmuştu. Rüzgardan elektrik üretimi geçen yıl 2021’e bakılırsa yüzde 17 artarak neredeyse tüm Birleşik Krallık’a kafi gelecek seviyeye ulaştı.
Geçen yıl 60’ın üstünde ülkenin elektrik üretiminde rüzgar ve güneşin oranı yüzde 10’un üstüne çıktı.
Rüzgar, güneş, nükleer, hidroelektrik ve biyoenerji dahil olmak suretiyle tüm temiz enerji kaynaklarının küresel elektrik üretimindeki oranı ise gene üstün dereceli kırarak 2022’de ortalama yüzde 39 oldu.
Hidroelektrik küresel elektrik üretiminin yüzde 15’ini, nükleer yüzde 9,2’sini ve biyoenerji yüzde 2,4’ünü karşıladı. Nükleer, geçen yıl elektrik üretiminde 2021’e bakılırsa yüzde 4,7 ile en büyük düşüşün görüldüğü kaynak oldu.
Temiz enerji kaynaklarından elektrik üretimindeki üstün dereceli büyümeye karşın 2022’de fosil yakıtların dünya elektrik üretimindeki oranı yüzde 61 olarak hesaplandı.
Kömürün elektrik üretimindeki oranı geçen yıl 2021’e bakılırsa yüzde 1,1 artışla yüzde 36 olurken, gazın oranı yüzde 0,2 düşüşle yüzde 22’ye indi. Kömür, geçen yıl da dünyada en büyük elektrik deposu olmaya devam etti.
Bu durum, elektrik sektörü kaynaklı emisyonların yüzde 1,3 artarak en yüksek seviyeye ulaşmasına yol açtı. Geçen yıl rüzgar ve güneşten sağlanan üretimin fosil yakıtlarla karşılanması durumunda elektrik sektörü kaynaklı emisyonların yüzde 20 daha yüksek olacağı hesaplandı.
Çin, geçen yıl güneş ve rüzgarda en büyük üretimi meydana getiren ülke olarak öne çıktı. Çin’in elektrik üretiminde güneşin oranı yüzde 4,7 iken, rüzgarın oranı yüzde 9,3 olarak gerçekleşti.
Şili, yüzde 17 ile elektrik üretiminde güneş enerjisinin oranı en yüksek ülke olurken, bunu yüzde 15 ile Hollanda izledi.
Elektrik üretiminde rüzgarın oranı en yüksek ülke ise yüzde 55 ile Danimarka oldu.
Avrupa Birliği’nin elektrik üretiminde güneş ve rüzgar enerjisinin oranı geçen yıl yüzde 22’ye ulaşırken, Türkiye’de bu oran yüzde 15,5 ile küresel ortalamanın üstünde gerçekleşti.
2022 yılı elektrik sektörü emisyonlarının “zirve” yapmış olduğu son yıl olabilir
Raporda, geçen yıl rüzgar ve güneşten elektrik üretimindeki artışın hızlanarak devam edeceği beklentisiyle 2022’nin elektrik kaynaklı emisyonların “zirve” yapmış olduğu ve fosil kaynaklardan üretimin arttığı son yıl olabileceği öngörülüyor.
Fosil yakıtlardan elektrik üretiminde bu yıl beklenen yüzde 0,3 düşüşün gelecek yıllarda artacağı ve temiz enerjiden elektrik üretiminin bu yıl elektrik talebindeki büyümenin tamamını karşılayacağı hesaplanıyor.
Internasyonal Enerji Ajansının (IEA) modellemesine bakılırsa, küresel elektrik sektörünün 2040 itibarıyla net sıfır emisyona ulaşan ilk sektör olması, 2050’de tüm sektörlerde net sıfır emisyona ulaşılması için tehlikeli sonuç ehemmiyet arz ediyor. Bu da 2022’de küresel elektrik üretiminde yüzde 12 oranı olan rüzgar ve güneşin 2030’da küresel elektriğin yüzde 41’ini üretmesi anlamına geliyor.
Ember verilerine bakılırsa elektrik, küresel karbondioksit emisyonlarının yüzde 40’ından görevli. Kömür bu emisyonların yüzde 75’ini, gaz ise yüzde 25’ini oluşturuyor.
Ember Elektrik Analisti ve raporun yazarı Małgorzata Wiatros-Motyka, iklim için belirleyici olan 10 senelik devrin fosil çağının sonunun başlangıcı bulunduğunu belirterek, “Temiz enerji çağına giriyoruz. Rüzgar ve güneş enerjisinin süratli bir yükselişle zirveye yetişmesi için ortam hazır. Temiz elektrik, ulaşımdan sanayiye küresel ekonomiyi tekrardan şekillendirecek. Fosil emisyonlarının azaldığı yeni bir dönem, kömürden üretimin aşamalı olarak azaltılacağı ve gazdan üretimdeki büyümenin sona ereceği anlamına geliyor. Değişiklik hızla yaklaşıyor. Sadece her şey hükümetlerin, işletmelerin ve vatandaşların 2040’a kadar dünyayı temiz enerji yoluna sokmak için şimdi atacakları adımlara bağlı.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Internasyonal Güneş Birliği Direktörü Ajay Mathur ise küresel güneş enerjisi kapasitesinin son 10 yıldaki artışla 942 gigavata, rüzgar kapasitesinin ise 853 gigavata ulaştığını açıkladı.
Çin, ABD, Hindistan ve Japonya şeklinde ülkelerin küresel güneş enerjisi kapasitesine en büyük katkıyı yaptığını belirten Mathur, şunları kaydetti:
“Son on yılda, güneş ve rüzgar enerjisi maliyetleri sırasıyla yüzde 82 ve yüzde 34 düştü sadece kömür yakıtlı enerji maliyetleri aynı kalırken, nükleer yakıtlı enerji maliyetleri yüzde 61 arttı. Küresel yenilenebilir enerji oranı artarken, 2030 yılına kadar net sıfıra ulaşmak için yenilenebilir enerji üretiminin toplam üretimin minimum yüzde 60’ını yenilenebilir kaynaklardan karşılaması gerekiyor. İlerlemenin yolu yenilenebilir enerjiyi hızlandırmaktan ve yenilenebilir enerji teknolojisini küresel bir kamu malı haline getirmekten geçiyor.”
